Może to dziwić, ale tak ważna profesja, jaką jest psychoterapia, nie jest w Polsce uregulowana prawnie. W związku z tym szkolenie psychoterapeutyczne mogą skończyć zarówno psycholodzy, jak i inni specjaliści. Tylko od ośrodków szkolących zależy, kogo na takie szkolenie przyjmą. Zapotrzebowanie na psychoterapeutów jest bardzo duże. Ośrodki szkolące to zauważają i oferują jakieś podstawowe kursy lub pewien wycinek procesu terapii, np. hipnoterapia. Trudno zweryfikować, co takiego potrafią ich absolwenci w kontekście prowadzenia krótko czy długoterminowej psychoterapii. Może się zdarzyć, że ktoś ukończy takie małe szkolenie i czuje, że może przypiąć sobie identyfikator z napisem psychoterapeuta. Bywają i tacy, co ukończą zupełnie inne szkolenie, np. NLP, coaching, i po jakimś czasie postanawiają prowadzić terapię.
Warto sprawdzać osobę psychoterapeuty, do której zamierzamy pójść na psychoterapię pod kątem jej kwalifikacji. W tym wpisie podpowiem Ci jak to zrobić.
Aha, i ważne rozróżnienie. Psycholog i psychoterapeuta to odrębne profesje, mimo że związane ze zdrowiem psychicznym. Aby poznać różnice między nimi, przeczytaj ten wpis: Psycholog, psychoterapeuta, psychiatra. Do kogo iść?
Kompetencje specjalisty są dość kluczową sprawą. Na kompetencje psychoterapeuty według mnie składają się: wykształcenie i doszkalanie się, doświadczenie zawodowe, poczucie, że umiem podołać temu konkretnemu problemowi. Osoba bez wykształcenia i doświadczenia może nie do końca wiedzieć, jak ugryźć temat terapii danej osoby. Człowiek bez umiejętności terapeutycznych nie będzie w stanie efektywnie wydobyć prawdziwych problemów klienta.
Kto może prowadzić psychoterapię?
Osoba, która skończyła specjalistyczne studia magisterskie, a następnie kilkuletnie szkolenie psychoterapeutyczne. Szkolenia trwają zazwyczaj 4 lub 5 lat. Konieczne jest, by psychoterapeuta aktywnie uprawiał ten zawód. Co to znaczy? By przyjmował pacjentów i omawiał trudności z doświadczonymi psychoterapeutami (superwizorami).
Wiedz, że proces stawania się psychoterapeutą jest bardzo długi i wymagający. Odzwierciedleniem tego, są sformułowania na stronach internetowych:
- psychoterapeuta w trakcie specjalizacji/szkolenia – specjalista zaczął szkolenie, ale go jeszcze nie ukończył. W zależności od szkoły i nurtu psychoterapii można (a nawet trzeba) przyjmować pacjentów po I lub po II roku szkolenia. Jest to konieczne, by nabywać praktyki w zawodzie i zaliczać kolejne umiejętności psychoterapeutyczne. Taka terapia odbywa się pod ścisłą współpracą doświadczonego psychoterapeuty (tzw. superwizor).
- psychoterapeuta w trakcie certyfikacji – specjalista skończył szkolenie i otrzymał zaświadczenie, ale nie spełnił jeszcze wszystkich wymogów, by otrzymać certyfikat. Certyfikaty wydają uznane w Polsce i Europie towarzystwa nadzorujące zawód psychoterapeuty, nie szkoły psychoterapii.
Bywa tak, że psychoterapię prowadzi ktoś, kto takiego całościowego szkolenia nawet nie zaczął. Trudno wówczas mówić o jakiekolwiek kompetencjach, a skuteczność psychoterapii jest wątpliwa. Byłabym również sceptyczna w skuteczności psychoterapeuty, który nie ma wykształcenia psychologicznego, ewentualnie medycznego lub pedagogicznego. Przyjrzyjmy się tym trzem przykładom psychoterapeutów.
Jakie wykształcenie podstawowe ma psychoterapeuta?
Psycholog psychoterapeuta to osoba, która ukończyła 5-letnie studia psychologiczne, a następnie 4 lub 5-letnie szkolenie z psychoterapii. Zauważ, że 9 lat nauki na temat psychiki człowieka to więcej niż 4 lata samego szkolenia terapeutycznego. Psychologowie mają wiedzę na temat mechanizmów psychologicznych i kompetencje z diagnozy psychologicznej inteligencji, osobowości, zaburzeń psychicznych. Mniej więcej w połowie studiów psychologicznych wybiera się specjalność, czyli zawężenie obszaru psychologii, o której uczą się studenci. Nie myl z 4-letnią specjalizacją, którą robi się po studiach (np. neuropsychologia, psychologia kliniczna dzieci i młodzieży, psychoterapia). Ja ukończyłam psychologię o specjalności klinicznej, czyli skierowaną na zaburzenia zdrowia psychicznego. Specjalności w ramach studiów magisterskich, jakie jeszcze znam to: społeczna, osobowości, szkolna/dzieci i młodzieży/wspieranie rozwoju i kształcenia, zdrowia, sportu, rodziny, neuropsychologia, sądowa, biznesu i pracy.
Możesz udać się do pedagoga psychoterapeuty. Pedagogika to drugi pod względem liczebności ukończony podstawowy kierunek studiów polskich psychoterapeutów. Pedagog posiada wiedzę na temat rozwoju i wychowania człowieka, nie tylko dziecka. Pedagog może być specjalistą od: pracy z dziećmi w wieku przedszkolnym i szkolnym, terapii osób z niepełnosprawnościami różnego rodzaju, wsparcia osób sprawiających trudności wychowawcze, resocjalizacji.
Psychiatra psychoterapeuta to osoba, która jest równocześnie lekarzem medycyny o specjalizacji z psychiatrii i psychoterapeutą. W tym przypadku mamy 6 lat studiów medycznych, 5 lat stażu z psychiatrii, 4 lub 5 lat szkoły psychoterapii.
Na pierwszym spotkaniu możesz zapytać o ukończone studia i szkoły, a także poprosić o okazanie dyplomu i certyfikatów.
Szkolenie z psychoterapii
Kolejną kwestią jest to, w jakim ośrodku dana osoba skończyła swoje szkolenie psychoterapeutyczne. I tu wracamy do certyfikacji i akredytacji towarzystw. Towarzystwa weryfikują jakość szkoleń i nadają ośrodkom szkoleniowym akredytację.
Dowiedz się, w jakiej konkretnie szkole psychoterapii uczył się Twój psychoterapeuta.
Warto wejść na stronę Polskiego Towarzystwa Psychologicznego i tam sprawdzić listę rekomendowanych placówek szkoleniowych. Podobną listę przygotowało także Polskie Towarzystwo Psychiatryczne. Odnajdziesz nazwę szkoły, którą ukończyła Twoja psychoterapeutka? To również dla Ciebie wskazówka, by szukać absolwenta tych szkół, jeśli nie masz jeszcze swojego terapeuty. Towarzystwa potwierdzają, że absolwenci ośrodków są dobrze przygotowani do prowadzenia psychoterapii. Najczęściej jest tak, że na te szkolenia obowiązuje wymagająca rekrutacja. Podobne akredytacje wydają Polskie Towarzystwo Psychoterapii Psychodynamicznej i Polskie Towarzystwo Terapii Poznawczej i Behawioralnej, które czuwają nad jakością kształcenia psychoterapeutów w tych nurtach.
Szkoła, w której ja się uczę – Ośrodek Szkoleń Systemowych w Krakowie, posiada akredytację Polskiego Towarzystwa Psychologicznego i Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego.
Co to znaczy psychoterapeuta certyfikowany?
Psychoterapeutka ukończyła szkolenie w akredytowanym ośrodku szkolącym, a następnie spełniła dodatkowe wymogi, jakie stawia określone towarzystwo, by otrzymać ich certyfikat psychoterapeuty. Certyfikat to trochę jak prawo wykonywania zawodu. Wymagania do certyfikacji obejmują zazwyczaj:
- długość stażu pracy psychoterapeutycznej,
- określoną ilość godzin szkoleń,
- minimalną ilość godzin superwizji,
- wymaganą ilość godzin stażu w szpitalu psychiatrycznym,
- konieczną do zrealizowania ilość godzin terapii własnej psychoterapeuty.
Możesz zapytać, czy psychoterapeuta posiada certyfikat. Ale nie przekreślaj go, jeśli jeszcze go nie ma. Odpowiedź na to pytanie powie Ci, na jakim etapie swojej kariery jest terapeuta.
Jakie doświadczenie posiada psychoterapeuta?
Dodatkowym ważnym czynnikiem będzie to, gdzie psychoterapeutka zdobywała doświadczenie. Czy pracowała w jakiejś renomowanej placówce, oddziale psychiatrycznym, instytucie, klinice psychologicznej, stowarzyszeniu działającym na rzecz chorych psychiatrycznie? Często psychoterapeuci wskazują, u jakich autorytetów się uczyli, czyją pracę podglądali w praktyce. To pokazuje, w czym się specjalizują. Godziny spędzone na pracy z pewną grupą pacjentów sprawia, że kompetencje terapeuty do poradzenia sobie z podobnymi trudnościami są większe.
…
Pragnę jednocześnie zaznaczyć, że nie należy się zniechęcać, gdy trafimy na młodą, mniej doświadczoną jeszcze osobę. Zapytaj, czy terapeuta superwizuje/omawia swoją pracę z kimś doświadczonym. A teraz moje osobiste zdanie. Środowisko psychologów i psychoterapeutów bywa bardzo kategoryczne, wytykające błędy. Jak ława przysięgłych próbuje rozsądzić co jest właściwe, a co nie. Pewne schematy, wytyczne, zasady zamiast pomagać, stresują i usztywniają w podejściu do zawodu. We wszystkim trzeba zachować umiar. Jeśli terapeuta czuje, że ma kompetencje, by psychoterapię prowadzić i ja nie czuję, by działo mi się coś złego (a nawet mam poczucie, że spotkania mi pomagają), to wykształcenie, etap szkolenia, staże nie są aż takie ważne. Według mnie najważniejsze jest, by podczas terapii czuć się bezpiecznie, mieć poczucie, że ta terapia do czegoś konkretnego zmierza.
Jeśli masz poczucie, że coś z Twoją psychoterapią jest nie tak, dowiedz się Dlaczego psychoterapia nie działa?
Trzymam kciuki za dobry wybór specjalisty. Gdybyś miał/miała z tym jakąś jeszcze trudność lub wątpliwości, czekam na Twoje pytania w komentarzu.
Pozdrawiam,
Julia.